جواهر توحيد و لطائف تحميد متصاعد بساط حضرت سلطان بيمثال و مليک ذو الجلالی است که حقايق ممکنات و دقايق و رقايق اعيان موجودات را از حقيقت نيستی و عدم در عوالم هستی و قِدم ظاهر فرمود و از ذلّت بعد و فنا نجات داده بملکوت عزّت و بقا مشرّف نمود و اين نبود مگر بصرف عنايت سابقه و رحمت منبسطه خود چنانچه مشهود است که عدم صرف را قابليّت و استعداد وجود نشايد و فانی بحت را لياقت کون و انوجاد نپايد و بعد از خلق کلّ ممکنات و ايجاد موجودات بتجلّی اسم يا مختار انسان را از بين امم و خلايق برای معرفت و محبّت خود که علّت غائی و سبب خلقت کائنات بود اختيار نمود ...

زيرا کينونت و حقيقت هر شیء را باسمی از اسمآء تجلّی نمود و بصفتی از صفات اشراق فرمود مگر انسان را که مظهر کلّ اسمآء و صفات و مرآت کينونت خود قرار فرمود و باين فضل عظيم و مرحمت قديم خود اختصاص نمود ولکن اين تجلّيات انوار صبح هدايت و اشراقات انوار شمس عنايت در حقيقت انسان مستور و محجوبست چنانچه شعله و اشعه و انوار در حقيقت شمع و سراج مستور است و تابش درخشش آفتاب جهانتاب در مرايا و مجالی که از زنگ و غبار شئونات بشری تيره و مظلم گشته مخفی و مهجور است حال اين شمع و سراج را افروزنده بايد و اين مرايا و مجالی را صيقل دهنده شايد و واضح است که تا ناری مشتعل ظاهر نشود هرگز سراج نيفروزد و تا آينه از زنگ و غبار ممتاز نگردد صورت و مثال و تجلّی و اشراق شمس بی امس در او منطبع نشود و چون مابين خلق و حق و حادث و قديم و واجب و ممکن بهيچوجه رابطه و مناسبت و موافقت و مشابهت نبوده و نيست لهذا در هر عهد و عصر کينونت ساذجی را در عالم ملک و ملکوت ظاهر فرمايد و اين لطيفه ربّانی و دقيقه صمدانی را از دو عنصر خلق فرمايد عنصر ترابی ظاهری و عنصر غيبی الهی و دو مقام در او خلق فرمايد يک مقام حقيقت که مقام لا ينطق الّا عن اللّه ربّه است که در حديث ميفرمايد " لی مع اللّه حالات انا هو و هو انا الّا انا انا و هوَ هو " و همچنين " قِفْ يا محمّد انت الحبيب و انت المحبوب " و همچنين ميفرمايد : " لا فرق بينک و بينهم الّا انّهم عبادک " و مقام ديگر مقام بشريّت است که ميفرمايد : " ما انا الّا بشر مثلکم " و " قل سبحان ربّی هل کنتُ الّا بشراً رسولاً " و اين کينونات مجرّده و حقايق منيره وسائط فيض کليّه‌اند و بهدايت کبری و ربوبيّت عظمی مبعوث شوند که تا قلوب مشتاقين و حقايق صافين را بالهامات غيبيّه و فيوضات لا ريبيّه و نسائم قدسيّه از کدورات عوالم ملکيّه ساذج و منير گردانند و افئده مقرّبين را از زنگار حدود پاک و منزّه فرمايند تا وديعه الهيّه که در حقايق مستور و مختفی گشته از حجاب ستر و پردهء خفا چون اشراق آفتاب نورانی از فجر الهی سر برآرد و علم ظهور بر اتلال قلوب و افئده برافرازد و از اين کلمات و اشارات معلوم و ثابت شده که لابُد در عالم ملک و ملکوت بايد کينونت و حقيقتی ظاهر گردد که واسطه فيض کليّه مظهر اسم الوهيّت و ربوبيّت باشد تا جميع ناس در ظلّ تربيت آن آفتاب حقيقت تربيت گردند تا باين مقام و رتبه که در حقايق ايشان مستودع است مشرّف و فائز شوند اينست که در جميع اعهاد و ازمان انبياء و اولياء با قوّت ربّانی و قدرت صمدانی در ميان ناس ظاهر گشته و عقل سليم هرگز راضی نشود که نظر ببعضی کلمات که معانی آن را ادراک ننموده اين باب هدايت را مسدود انگارد و از برای اين شموس و انوار ابتدا و انتهائی تعقّل نمايد زيرا فيضی اعظم از اين فيض کليّه نبوده و رحمتی اکبر از اين رحمت منبسطه الهيّه نخواهد بود و شکّی نيست که اگر در يک آن عنايت و فيض او از عالم منقطع شود البتّه معدوم گردد لهذا لم يزل ابواب رحمت حق بر وجه کون و امکان مفتوح بوده و لايزال امطار عنايت و مکرمت از غمام حقيقت بر اراضی قابليّات و حقايق و اعيان متراکم و مفيض خواهد بود اينست سنّت خدا من الازل الی الأبد ...