آنچه در اين دنيا مشهود است استعداد زياده از اين در او موجود نه . اگر چه کلّ عوالم الهی طائف حول اين عالم بوده و خواهد بود و لکن در هر عالمی از برای هر نفسی امری مقدّر و مقرّر و همچه تصوّر مکن که آنچه در کتاب اللّه ذکر شده لغو بوده ، فتعالی عَن ذلک . قسم به آفتاب افق معانی که از برای حقّ جنّت های لا عِدل لَها بوده و خواهد بود و لکن در حيات اولی مقصود از جنّت رضای او و دخول در امر او بوده و بعد از ارتقای مؤمنين از اين دنيا به جنّات لاعِدل لَها وارد و به نعمت های لايُحصی متنعّم و آن جِنان ثمرات افعالی است که در دنيا به آن عامل شده‌اند . آيا ملاحظه نمی نمائيد که يکی از عباد او که خدمت نفسی نمايد و زحمتی برای او تحمّل کند اجر و مزد خود را اخذ می نمايد ؟ چگونه می شود کريم علی الاطلاق امر فرمايد عباد را به اوامر خود و بعد عباد خود را از رحمت خود محروم فرمايد ؟ فسبحانه سبحانه عَن ذلک و ٢٤٩ تعالی تعالی عمّا يَظُنّون العبادُ فی حقّه . باری اليوم جميع اين مراتب مشهود است . پس نيکوست حال نفسی که به جنّت ابهائيّه که اَعلَی الجنان بوده و خواهد بود فائز شود و اگر آذان مطهّره و نفوس بالغه مشهود می شد هر آينه از بدايع فضلهای الهی ذکر می شد تا جميع از کلّ آنچه ادراک نموده و عارف شده و مشاهده نموده‌اند فارغ و مطهّر شده به منظر اکبر اطهر توجّه نمايند ، و لکن چه فايده که با تربيت نقطه بيان روحُ ما سِواهُ فداه اين عباد را از مقام عَلَقه به مُضغه نرسيده‌اند تا چه رسد به مقام اِکتِسای لَحم و مِن دون ذلک مقاماتی که ابداً ذکر آن نشده .... باری جنّت و نار در حيات ظاهره اقبال و اعراض بوده و خواهد بود و بعد از صعود روح ، به جنّات لاعِدل لَها و همچنين به نار لا شِبه لَها که ثمره اعمال مُقبل و مُعرض است به آن خواهند رسيد و لکن نفسی جز حقّ ادراک آن مقامات ننموده و نخواهد نمود . ٢٥٠